Cha đẻ Studio Ghibli từng nói: 'Đây là sự xúc phạm đến cuộc sống' khi xem phim hoạt hình do AI tạo ra

Câu chuyện bắt đầu khi một nhóm nhà thiết kế và nhà làm phim hoạt hình đến trình bày một dự án AI của họ trước Miyazaki và nhà sản xuất Toshio Suzuki. Trong video mà họ mang đến, có một thực thể kỳ dị, một sinh vật có cách di chuyển kỳ quái, tự kéo lê thân thể trên sàn nhà theo cách không tự nhiên và đầy ám ảnh.

Nhóm nghiên cứu tự hào mô tả nó như một bước đột phá: "Nó đang di chuyển bằng cách sử dụng đầu của nó. Nó không cảm thấy đau đớn và không có khái niệm bảo vệ bản thân". Họ thậm chí còn gợi ý rằng những chuyển động kỳ cục này có thể được sử dụng trong trò chơi điện tử về xác sống.

Miyazaki lặng đi trong giây lát, rồi ông nói một cách dứt khoát: "Mỗi buổi sáng, không phải trong những ngày gần đây, tôi gặp người bạn khuyết tật của mình. Anh ấy rất khó khăn khi thực hiện một cú đập tay; cánh tay của anh ấy, với những cơ bắp co cứng, không thể vươn tới tôi. Khi nghĩ về anh ấy, tôi không thể xem những thứ này và thấy chúng thú vị. Bất cứ ai tạo ra những thứ này đều không biết nỗi đau là gì".

Căn phòng chìm trong im lặng. Và khi Miyazaki tiếp tục, lời nói của ông càng sắc bén hơn: "Tôi thực sự ghê tởm. Nếu các bạn muốn tạo ra những thứ rùng rợn, hãy cứ làm, nhưng tôi sẽ không bao giờ sử dụng công nghệ này trong tác phẩm của mình. Tôi cảm thấy mạnh mẽ rằng đây là sự xúc phạm đến cuộc sống".

Đối mặt với phản ứng dữ dội của Miyazaki, nhóm nghiên cứu bối rối và cố gắng bào chữa. Họ nhấn mạnh rằng đây chỉ là một thử nghiệm, không có ý định áp dụng rộng rãi. Nhưng khi được hỏi về mục tiêu cuối cùng, họ thừa nhận rằng họ muốn chế tạo một cỗ máy có thể "vẽ tranh như con người".

Nghe vậy, Miyazaki chỉ đáp lại bằng một câu nói lạnh lùng nhưng đầy ám ảnh: "Tôi cảm thấy như chúng ta đang đến gần hơn với ngày tận thế. Con người chúng ta đang mất niềm tin vào chính mình".

Sự lo lắng của Miyazaki không phải là không có cơ sở. Bởi trên thực tế, chúng ta đang chứng kiến một sự thay đổi mạnh mẽ trong cách con người tiếp cận nghệ thuật. Trí tuệ nhân tạo đã len lỏi vào mọi lĩnh vực của cuộc sống, và bây giờ, nó đang bắt đầu xâm chiếm cả vào lĩnh vực nghệ thuật, một lĩnh vực vốn được coi là độc quyền của tâm hồn con người.

Có một nghịch lý thú vị khi nhìn thấy phản ứng của thế giới mỗi khi một hệ thống AI như ChatGPT gặp sự cố. Sự hoảng loạn, cảm giác bất lực, và sự phụ thuộc quá lớn vào công nghệ này cho thấy AI đã ăn sâu vào cuộc sống của chúng ta nhanh đến mức nào. Và giờ đây, nó cũng đang làm điều tương tự với nghệ thuật.

Nhưng nghệ thuật chưa bao giờ chỉ là vấn đề thẩm mỹ. Nó không phải chỉ là sự sắp đặt hoàn hảo của màu sắc, đường nét, bố cục hay những quy tắc tính toán chính xác.

Nghệ thuật là cảm xúc, hay chính xác hơn là sự kết nối giữa người nghệ sĩ và người thưởng thức, là cách một khoảnh khắc thoáng qua, một cảm giác không thể diễn tả được, trở thành một điều vĩnh cửu trên tranh vẽ hay màn ảnh.

Khi AI tham gia vào lĩnh vực nghệ thuật, nó làm loãng trải nghiệm này. Nó loại bỏ yếu tố con người - những khiếm khuyết, những đấu tranh nội tâm, sự sáng tạo thô sơ - những thứ khiến một tác phẩm có sức sống.

Nhiều người cho rằng AI vẫn chưa (và có thể sẽ không bao giờ) đạt đến mức có thể tạo ra một tác phẩm nghệ thuật thực sự như con người. Nhưng sự hiện diện của nó trong ngành công nghiệp sáng tạo đang ngày càng trở nên rõ rệt.

Liệu đây có đơn thuần là quan điểm của một người theo chủ nghĩa truyền thống, từ chối chấp nhận sự thay đổi của thời đại? Hay đó là một dấu hiệu cảnh báo rằng nghệ thuật đang mất đi sự tự do vốn có của nó, khi nó ngày càng bị ép vào khuôn khổ của các con số, quy luật và xu hướng thị trường?

Một số nghệ sĩ vĩ đại nhất trong lịch sử chưa từng được công nhận khi còn sống, ví dụ như Vincent van Gogh, chẳng hạn, ông chỉ bán được một bức tranh trong suốt cuộc đời mình. Và tài năng của ông chỉ được thế giới công nhận sau khi ông qua đời, và ngày nay, những tác phẩm của ông có giá trị hàng chục triệu đô la. Phải chăng nghệ thuật chân chính và những nghệ sĩ vĩ đại chỉ có thể tồn tại ngoài những ràng buộc của xu hướng, thuật toán và thương mại hóa?

Khi được hỏi AI thiếu điều gì so với con người trong việc sáng tạo nghệ thuật, chính AI đã đưa ra câu trả lời có thể tóm gọn trong cụm từ "trải nghiệm sống". Nó có thể phân tích mẫu, bắt chước phong cách, và tạo ra những ý tưởng với độ chính xác đáng kinh ngạc, nhưng nó thiếu cảm xúc cá nhân, ký ức, và sự thấu hiểu trực giác đến từ việc thực sự trải qua những khoảnh khắc sống.

Con người truyền vào tác phẩm nghệ thuật của họ trọng lượng của quá khứ, sự đan xen của văn hóa, và những tia sáng trực giác mà không thuật toán nào có thể nắm bắt được.

Có lẽ, nghệ thuật do AI tạo ra không phải là một bước tiến, mà là một tấm gương phản chiếu một thế giới đã mất kiên nhẫn với sự sáng tạo thực sự của con người.

Câu chuyện bắt đầu khi một nhóm nhà thiết kế và nhà làm phim hoạt hình đến trình bày một dự án AI của họ trước Miyazaki và nhà sản xuất Toshio Suzuki. Trong video mà họ mang đến, có một thực thể kỳ dị, một sinh vật có cách di chuyển kỳ quái, tự kéo lê thân thể trên sàn nhà theo cách không tự nhiên và đầy ám ảnh.

Nhóm nghiên cứu tự hào mô tả nó như một bước đột phá: "Nó đang di chuyển bằng cách sử dụng đầu của nó. Nó không cảm thấy đau đớn và không có khái niệm bảo vệ bản thân". Họ thậm chí còn gợi ý rằng những chuyển động kỳ cục này có thể được sử dụng trong trò chơi điện tử về xác sống.

Miyazaki lặng đi trong giây lát, rồi ông nói một cách dứt khoát: "Mỗi buổi sáng, không phải trong những ngày gần đây, tôi gặp người bạn khuyết tật của mình. Anh ấy rất khó khăn khi thực hiện một cú đập tay; cánh tay của anh ấy, với những cơ bắp co cứng, không thể vươn tới tôi. Khi nghĩ về anh ấy, tôi không thể xem những thứ này và thấy chúng thú vị. Bất cứ ai tạo ra những thứ này đều không biết nỗi đau là gì".

Căn phòng chìm trong im lặng. Và khi Miyazaki tiếp tục, lời nói của ông càng sắc bén hơn: "Tôi thực sự ghê tởm. Nếu các bạn muốn tạo ra những thứ rùng rợn, hãy cứ làm, nhưng tôi sẽ không bao giờ sử dụng công nghệ này trong tác phẩm của mình. Tôi cảm thấy mạnh mẽ rằng đây là sự xúc phạm đến cuộc sống".

Đối mặt với phản ứng dữ dội của Miyazaki, nhóm nghiên cứu bối rối và cố gắng bào chữa. Họ nhấn mạnh rằng đây chỉ là một thử nghiệm, không có ý định áp dụng rộng rãi. Nhưng khi được hỏi về mục tiêu cuối cùng, họ thừa nhận rằng họ muốn chế tạo một cỗ máy có thể "vẽ tranh như con người".

Nghe vậy, Miyazaki chỉ đáp lại bằng một câu nói lạnh lùng nhưng đầy ám ảnh: "Tôi cảm thấy như chúng ta đang đến gần hơn với ngày tận thế. Con người chúng ta đang mất niềm tin vào chính mình".

Sự lo lắng của Miyazaki không phải là không có cơ sở. Bởi trên thực tế, chúng ta đang chứng kiến một sự thay đổi mạnh mẽ trong cách con người tiếp cận nghệ thuật. Trí tuệ nhân tạo đã len lỏi vào mọi lĩnh vực của cuộc sống, và bây giờ, nó đang bắt đầu xâm chiếm cả vào lĩnh vực nghệ thuật, một lĩnh vực vốn được coi là độc quyền của tâm hồn con người.

Có một nghịch lý thú vị khi nhìn thấy phản ứng của thế giới mỗi khi một hệ thống AI như ChatGPT gặp sự cố. Sự hoảng loạn, cảm giác bất lực, và sự phụ thuộc quá lớn vào công nghệ này cho thấy AI đã ăn sâu vào cuộc sống của chúng ta nhanh đến mức nào. Và giờ đây, nó cũng đang làm điều tương tự với nghệ thuật.

Nhưng nghệ thuật chưa bao giờ chỉ là vấn đề thẩm mỹ. Nó không phải chỉ là sự sắp đặt hoàn hảo của màu sắc, đường nét, bố cục hay những quy tắc tính toán chính xác.

Nghệ thuật là cảm xúc, hay chính xác hơn là sự kết nối giữa người nghệ sĩ và người thưởng thức, là cách một khoảnh khắc thoáng qua, một cảm giác không thể diễn tả được, trở thành một điều vĩnh cửu trên tranh vẽ hay màn ảnh.

Khi AI tham gia vào lĩnh vực nghệ thuật, nó làm loãng trải nghiệm này. Nó loại bỏ yếu tố con người - những khiếm khuyết, những đấu tranh nội tâm, sự sáng tạo thô sơ - những thứ khiến một tác phẩm có sức sống.

Nhiều người cho rằng AI vẫn chưa (và có thể sẽ không bao giờ) đạt đến mức có thể tạo ra một tác phẩm nghệ thuật thực sự như con người. Nhưng sự hiện diện của nó trong ngành công nghiệp sáng tạo đang ngày càng trở nên rõ rệt.

Liệu đây có đơn thuần là quan điểm của một người theo chủ nghĩa truyền thống, từ chối chấp nhận sự thay đổi của thời đại? Hay đó là một dấu hiệu cảnh báo rằng nghệ thuật đang mất đi sự tự do vốn có của nó, khi nó ngày càng bị ép vào khuôn khổ của các con số, quy luật và xu hướng thị trường?

Một số nghệ sĩ vĩ đại nhất trong lịch sử chưa từng được công nhận khi còn sống, ví dụ như Vincent van Gogh, chẳng hạn, ông chỉ bán được một bức tranh trong suốt cuộc đời mình. Và tài năng của ông chỉ được thế giới công nhận sau khi ông qua đời, và ngày nay, những tác phẩm của ông có giá trị hàng chục triệu đô la. Phải chăng nghệ thuật chân chính và những nghệ sĩ vĩ đại chỉ có thể tồn tại ngoài những ràng buộc của xu hướng, thuật toán và thương mại hóa?

Khi được hỏi AI thiếu điều gì so với con người trong việc sáng tạo nghệ thuật, chính AI đã đưa ra câu trả lời có thể tóm gọn trong cụm từ "trải nghiệm sống". Nó có thể phân tích mẫu, bắt chước phong cách, và tạo ra những ý tưởng với độ chính xác đáng kinh ngạc, nhưng nó thiếu cảm xúc cá nhân, ký ức, và sự thấu hiểu trực giác đến từ việc thực sự trải qua những khoảnh khắc sống.

Con người truyền vào tác phẩm nghệ thuật của họ trọng lượng của quá khứ, sự đan xen của văn hóa, và những tia sáng trực giác mà không thuật toán nào có thể nắm bắt được.

Có lẽ, nghệ thuật do AI tạo ra không phải là một bước tiến, mà là một tấm gương phản chiếu một thế giới đã mất kiên nhẫn với sự sáng tạo thực sự của con người.

Đức Khương