Lầm tưởng về tiêm vắc xin ở người trên 70 tuổi
Không ít người cho rằng chỉ trẻ em mới cần tiêm vắc xin, hoặc người lớn đã có đủ miễn dịch do từng mắc bệnh trong quá khứ. Tuy nhiên, thực tế hệ miễn dịch suy giảm theo tuổi tác, khiến người trên 70 tuổi dễ mắc bệnh hơn và khi mắc bệnh, nguy cơ biến chứng nặng, thậm chí tử vong, cũng cao hơn.
Ngay cả những bệnh nhẹ cũng có nguy cơ biến chứng nguy hiểm hơn đối với người trên 70 tuổi (Ảnh minh họa)
Một số bệnh thông thường không quá nghiêm trọng như cúm, viêm phổi, zona thần kinh, ho gà… có thể gây suy hô hấp, nhiễm trùng huyết, thậm chí đột quỵ ở người già. Bên cạnh đó, khả năng hồi phục của người cao tuổi kém hơn, thời gian nằm viện kéo dài dễ dẫn đến các biến chứng khác như suy dinh dưỡng, loãng xương, trầm cảm.
Chưa kể, vắc xin dù đã tiêm trước đây nhưng miễn dịch từ vắc xin không kéo dài mãi mãi. Nhiều loại vắc xin cần tiêm nhắc lại theo chu kỳ hoặc tiêm bổ sung khi có tuổi, nhất là những bệnh nguy hiểm với người già. Vì vậy, tiêm vắc xin sau tuổi 70 rất cần thiết, là biện pháp giúp người cao tuổi tránh được nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, giảm nguy cơ nhập viện và kéo dài tuổi thọ nhưng không phải ai cũng hiểu được.
7 loại vắc xin quan trọng cần tiêm sau 70 tuổi
Dưới đây là 7 loại vắc xin được khuyến cáo dành cho người trên 70 tuổi để bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật, từ đó sống thọ hơn:
Vắc xin cúm
Cúm có thể gây biến chứng viêm phổi, suy hô hấp, nhồi máu cơ tim ở người già. Liên minh vắc xin quốc tế (GAVI) khuyến cáo tất cả mọi người trên 6 tháng tuổi nên tiêm vắc xin phòng cúm hàng năm, tốt nhất vào tháng 9 hoặc đầu tháng 10, trước khi mùa cúm bắt đầu. Hoãn tiêm nếu đang sốt cao hoặc có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với vắc xin cúm trước đó. Một số loiaj vắc xin cúm phổ biến: Vaxigrip Tetra (Pháp), Influvac Tetra (Hà Lan).
Vắc xin phế cầu khuẩn
Viêm phổi, nhiễm trùng huyết, viêm màng não do phế cầu, tỷ lệ tử vong cao ở người già. Người sau 70 tuổi cần tiêm 1 lần hoặc nhắc lại định kỳ sau 5 năm tùy loại vắc xin. Người cao tuổi, đặc biệt người có bệnh phổi mạn tính được khuyến khích tiêm cao nhất. Người đang sốt cao hoặc dị ứng với thành phần vắc xin sẽ hoãn hoặc không tiêm. Một số loại vắc xin phế cầu khuẩn phổ biến: Pneumovax 23 (Mỹ), Prevenar 13 (Bỉ).
Vắc xin zona thần kinh
Bệnh zona gây đau dây thần kinh kéo dài, có thể ảnh hưởng đến mắt, tai, gây suy giảm chất lượng sống - nhất là với người sau 70 tuổi. Lịch tiêm 1 lần duy nhất hoặc 2 liều cách nhau 2-6 tháng tùy loại vắc xin. Hoãn tiêm với người bị suy giảm miễn dịch nặng. Một số loại vắc xin phòng zona thần kinh phổ biến: Shingrix (Mỹ), Zostavax (Anh).
Vắc xin ho gà - bạch hầu - uốn ván (Tdap/Td)
Tiêm vắc xin đúng và đủ giúp người cao tuổi khỏe mạnh, góp phần kéo dài tuổi thọ (Ảnh minh họa)
Ho gà có thể gây viêm phổi, suy hô hấp nặng ở người già, bạch hầu và uốn ván gây tổn thương thần kinh. Người trưởng thành và người già cần tiêm nhắc 10 năm một lần, đặc biệt là những người thường xuyên tiếp xúc với trẻ nhỏ. Hoãn tiêm với người có tiền sử phản ứng nghiêm trọng với vắc xin này. Một số loại phổ biến như: Boostrix (Bỉ), Adacel (Canada).
Vắc xin viêm gan B
Viêm gan B có thể tiến triển thành xơ gan, ung thư gan, nguy cơ cao hơn khi miễn dịch kém và người trên 70 nằm trong nhóm này. Lịch tiêm: 3 liều trong 6 tháng nếu chưa từng tiêm. Đối tượng khuyến khích cao nhất là người chưa tiêm hoặc không có kháng thể viêm gan B. Không tiêm hoặc hoãn tiêm theo chỉ định bác sĩ với người dị ứng với thành phần vắc xin. Một số loại vắc xin viêm gan B phổ biến: Engerix-B (Bỉ), Heplisav-B (Mỹ).
Vắc xin bại liệt (IPV)
Bại liệt có thể gây liệt vĩnh viễn, đặc biệt nguy hiểm ở người cao tuổi có hệ miễn dịch yếu. Lịch tiêm với người trên 70 tuổi là 1 lần tiêm nhắc nếu chưa đủ liều khi còn trẻ. Đặc biệt quan trọng với người chưa từng tiêm hoặc đã tiêm nhưng chưa đủ liều. Người nên hoãn tiêm là nhưng người có phản ứng dị ứng nặng với vắc xin trước đó. Một số loại vắc xin bại liệt phổ biến: Imovax Polio (Pháp), IPV-Merieux (Mỹ).
Vắc xin phòng virus hợp bào hô hấp (RSV)
Virus RSV có thể gây viêm phổi nặng ở người cao tuổi. Loại vắc xin này mới được cấp phép sử dụng trong những năm gần đây nhưng đã cho thấy hiệu quả cao trong việc giảm nguy cơ nhập viện do RSV. Người trên 70 tuổi sẽ được tiêm một liều duy nhất. Hoãn tiêm nếu đang có bệnh nhiễm trùng nặng. Một số loại phổ biến: Arexvy (GSK - Anh), Abrysvo (Pfizer - Mỹ)
Ngoài 7 loại vắc xin trên, còn một số vắc xin khác có thể tiêm mở rộng tùy theo tình trạng sức khỏe, bệnh nền hay môi trường sống. Phổ biến như: vắc xin COVID-19, vắc xin thương hàn, vắc xin thủy đậu, vắc xin viêm não mô cầu, vắc xin dại…
Lưu ý khi tiêm vắc xin cho người trên 70 tuổi
Sau tuổi 70, việc tiêm vắc xin không chỉ giúp người cao tuổi phòng tránh bệnh tật mà còn là chìa khóa để kéo dài tuổi thọ, sống khỏe mạnh và giảm gánh nặng y tế. Tuy nhiên, do nhóm người cao tuổi có miễn dịch kém hơn nên cũng có nhiều lưu ý hơn khi thực hiện tiêm chủng.
Trước khi tiêm, cần kiểm tra sức khỏe tổng quát, thông báo cho bác sĩ về bệnh nền và thuốc đang dùng, lịch sử tiêm chủng. Tránh tiêm vắc xin khi cơ thể đang suy yếu hoặc sau một đợt ốm dài. Không nên tiêm nhiều loại vắc xin cùng lúc nếu không có chỉ định vì nguy cơ phản ứng có thể cao hơn ở người lớn tuổi.
Cần theo dõi phản ứng sau tiêm sát sao hơn sau khi tiêm vắc xin ở người trên 70 tuổi (Ảnh minh họa)
Người cao tuổi có thể nhạy cảm hơn với tác dụng phụ như sốt, đau nhức cơ thể, mệt mỏi hoặc phản ứng dị ứng. Sau khi tiêm cần theo dõi phản ứng trong 30 phút tại cơ sở y tế, tiếp tục theo dõi tại nhà trong 24-48 giờ một cách chặt chẽ. Sau tiêm cần nghỉ ngơi nhiều hơn người trẻ tuổi. Nếu có dấu hiệu sốc phản vệ (khó thở, sưng mặt, tím tái), cần đến bệnh viện ngay.
Người cao tuổi cũng có nguy cơ biến chứng cao hơn khi gặp phản ứng sau tiêm, vì vậy nên tiêm tại bệnh viện hoặc trung tâm y tế có khả năng cấp cứu nếu xảy ra phản ứng nặng.
Nguồn và ảnh: VNVC, GAVI, CDC US
Ngọc Ái
Bình luận tiêu biểu (0)