Trong thời đại trí tuệ nhân tạo (AI) đang xâm nhập vào mọi lĩnh vực, kể cả nghệ thuật, Hayao Miyazaki - bậc thầy hoạt hình Nhật Bản và cha đẻ Studio Ghibli - vẫn kiên định với triết lý của mình: nghệ thuật phải được tạo ra bởi bàn tay con người, với tất cả cảm xúc chân thật.
Một câu chuyện đáng nhớ xảy ra khi nhóm nhà thiết kế đến trình bày dự án AI trước Miyazaki. Họ chiếu một video về một sinh vật kỳ dị tự kéo lê thân thể theo cách không tự nhiên và đầy ám ảnh. Nhóm nghiên cứu tự hào mô tả nó như một bước đột phá: "Nó đang di chuyển bằng cách sử dụng đầu. Nó không cảm thấy đau đớn và không có khái niệm bảo vệ bản thân". Họ gợi ý rằng những chuyển động này có thể được sử dụng trong trò chơi điện tử về xác sống.
Sau khi xem xong, Miyazaki lặng đi rồi nói: "Mỗi buổi sáng, tôi gặp người bạn khuyết tật của mình. Anh ấy rất khó khăn khi thực hiện một cú đập tay; cánh tay với những cơ bắp co cứng không thể vươn tới tôi. Khi nghĩ về anh ấy, tôi không thể xem những thứ này và thấy chúng thú vị. Bất cứ ai tạo ra những thứ này đều không biết nỗi đau là gì".
Ông tiếp tục: "Tôi thực sự ghê tởm. Nếu các bạn muốn tạo ra những thứ rùng rợn, hãy cứ làm, nhưng tôi sẽ không bao giờ sử dụng công nghệ này trong tác phẩm của mình. Tôi cảm thấy mạnh mẽ rằng đây là sự xúc phạm đến cuộc sống".
Khi nhóm nghiên cứu thừa nhận họ muốn chế tạo một cỗ máy có thể "vẽ tranh như con người", Miyazaki đáp lại: "Tôi cảm thấy như chúng ta đang đến gần hơn với ngày tận thế. Con người chúng ta đang mất niềm tin vào chính mình".
Để hiểu rõ phản ứng mạnh mẽ này, hãy nhìn vào cách Miyazaki và đội ngũ làm việc. Mỗi bộ phim của Studio Ghibli chứa khoảng 60.000 đến 70.000 khung hình, tất cả đều được vẽ tay và tô màu bằng màu nước. Một đoạn phim dài chỉ 4 giây trong "The Wind Rises" đã tiêu tốn của một họa sĩ hoạt hình 15 tháng để hoàn thành.
Trong bộ phim tài liệu "10 Years with Hayao Miyazaki", có cuộc đối thoại giữa Miyazaki và họa sĩ Eiji Yamamori sau khi hoàn thành một cảnh đám đông:
Miyazaki: "Làm tốt lắm." Yamamori: "Nhưng nó quá ngắn." Miyazaki: "Nhưng nó đáng giá."
Đó chính là tinh thần làm việc của Studio Ghibli - sự tận tâm với từng chi tiết nhỏ nhất, dù chỉ xuất hiện trong vài giây.
Sự lo lắng của Miyazaki về AI không phải là không có cơ sở. Chúng ta đang chứng kiến một sự thay đổi mạnh mẽ trong cách con người tiếp cận nghệ thuật. Trí tuệ nhân tạo đã len lỏi vào mọi lĩnh vực của cuộc sống, và giờ đây, nó đang bắt đầu xâm chiếm cả lĩnh vực nghệ thuật.
Nghệ thuật không chỉ là sự sắp đặt hoàn hảo của màu sắc, đường nét hay những quy tắc tính toán chính xác. Nghệ thuật là cảm xúc, là sự kết nối giữa người nghệ sĩ và người thưởng thức, là cách một khoảnh khắc thoáng qua trở thành điều vĩnh cửu. Khi AI tham gia vào lĩnh vực nghệ thuật, nó loại bỏ yếu tố con người - những khiếm khuyết, những đấu tranh nội tâm, sự sáng tạo thô sơ - những thứ khiến một tác phẩm có sức sống.
Điều trớ trêu là gần đây, tính năng tạo hình ảnh mới của ChatGPT đã làm cả thế giới mạng ngập tràn trong ảnh theo phong cách Studio Ghibli. Nhiều người dùng đã sử dụng công cụ này để tạo ra hình ảnh của chính họ, thú cưng, và thậm chí cả những sự kiện lịch sử trong phong cách đặc trưng của Miyazaki. Đáng nói hơn, chính Miyazaki cũng bị "Ghibli-hóa", một hành động đi ngược lại với những lời cảnh báo của ông.
Trong một thế giới ngày càng bị chi phối bởi công nghệ, triết lý của Miyazaki về giá trị của lao động con người và tôn trọng sự sống trở nên càng đáng suy ngẫm. Phía sau những hình ảnh tuyệt đẹp trong các tác phẩm của Studio Ghibli là hàng ngàn giờ làm việc cần mẫn, là tâm huyết và niềm tin vào giá trị của bàn tay con người - điều mà không một thuật toán nào có thể thay thế.
Thông điệp từ câu chuyện của Miyazaki không phải là phủ nhận tiến bộ công nghệ, mà là nhắc nhở chúng ta rằng trong quá trình tiến về phía trước, đừng quên giữ lại những giá trị cốt lõi làm nên con người. Bởi vì cuối cùng, nghệ thuật chân chính không chỉ là về sản phẩm cuối cùng, mà còn là về hành trình, về nỗ lực, và về tình yêu mà con người đặt vào mỗi nét vẽ, mỗi khung hình - điều mà Miyazaki đã minh chứng qua cả cuộc đời làm nghệ thuật của mình.
Nguyễn Hải
Bình luận tiêu biểu (0)